Niektóre gekony wydają się zachowywać dość nietypowo. Czasem dziwne nawyki podopiecznych mogą wzbudzać zaniepokojenie u właściciela. Gekony są jaszczurkami bardzo ciekawskimi. Bardzo lubią obserwować swoje otoczenie i potrafią godzinami wpatrywać się w jeden punkt bądź osobę, która przebywa w okolicy terrarium.
Jak dotąd, nie przeprowadzono specjalistycznych badań nad przyczynami nietypowych zachowań gekonów. Przyjmuje się, że gady są raczej nieskomplikowane pod pewnymi względami - nie bawią się, nie wykazują złośliwości, nie cieszą się z powrotu właściciela. Tym bardziej ciekawe są zachowania, które wydają się nie pasować do tego schematu - a które mają źródło gdzieś w nieznanych nam zakamarkach gadziego mózgu.
Sen
Gekony przesypiają sporą część doby i najczęściej robią to w ulubionej kryjówce, w której panuje akurat odpowiednia temperatura i w której czują się bezpiecznie. Jednak część gadów woli zapadać w drzemkę w takich miejscach, jak miska z wodą lub z jedzeniem - nawet, jeśli znajduje się na widoku, a owady karmowe pełzają między łapami. Niektóre gekony mają większe wymagania i szukają sypialni, w której będą mogły oprzeć sobie o coś głowę, np. o krawędź miski, fragment korzenia lub nawet odpowiednio ukształtowany występ ścianki. Inne potrafią zasnąć bezpośrednio na ściance - a jeśli wierzyć pewnemu użytkownikowi forum - co najmniej jedna jaszczurka wpadła na pomysł, by zasypiać, obejmując swoją kryjówkę łapami (jako kryjówka służyła tekturowa rurka).
Wiele radości może dostarczyć opiekunowi obserwacja pozycji, w jakich śpi gekon. Normą są łapki powyciągane we wszystkich kierunkach, często ułożone równo wzdłuż tułowia (spanie "na torpedę", jak kiedyś określił to jakiś właściciel). Zdarzają się jaszczurki, które podczas snu zwijają się w kłębek lub przewieszają przez krawędź miski - gekon wydaje się mieć zdolność do zaśnięcia w każdej pozycji i na każdym podłożu, jeśli uzna to za stosowne.
Gekony jak inne gady, nie miewają snów, ponieważ ich mózgi nie są na tyle mocno rozwinięte. Niemniej potrafią spać bardzo czujnie i jeśli coś się dzieje w otoczeniu, otwierają jedno oko lub obserwują okolicę spod przymkniętych powiek. Jeśli uznają, że to nic poważnego, śpią dalej - ewentualnie odwracają się w drugą stronę, by nie widzieć rozpraszającego je ruchu. Zdarzają się jednak osobniki, które wydają się spokojnie spać nawet w sytuacji, gdy ktoś krząta się koło terrarium i hałasuje odkurzaczem.
Ciekawostka: tak jak zostało wspomniane, gekony nie miewają snów. Jednak spotkałam się u nich z zachowaniem, które można by tłumaczyć m. in. właśnie snami. Kilka razy zauważyłam następującą sytuację: gekon smaczni śpi, cisza w pokoju, brak jakiegokolwiek ruchu, który mógłby go zaniepokoić i przestraszyć. Nagle gekon zrywa się, intensywnie oblizuje (jak po posiłku), po czym biegnie do miski, zjada jednego mącznika, w te pędy wraca na miejsce i kładzie się - jak gdyby nigdy nic - z powrotem spać. Inna sytuacja - z drugim gekonem - była podobna. Nic nie mogło przestraszyć jaszczurki (to raczej ona mnie przestraszyła). Gekon śpi na półce, zrywa się, zbiega na wariata z półki, obiega terrarium, wraca w to samo miejsce i kładzie się spać.
Jak gekon zdobywa pokarm?
Podczas polowania niektóre jaszczurki wykazują naprawdę duże zaangażowanie - przyglądają się owadowi, szybko poruszają ogonem, przyjmują pozycję bojową i atakują. Są też jednak osobniki, które chwytają wolno poruszające się owady jakby od niechcenia, czekając nieraz, aż podpełzną bliżej. Zdarza się, że gekon nie trafia w ofiarę i potem ponawia atak - ale nie zawsze. Czasem po prostu odwraca głowę, mruży oczy i po takiej "porażce" zniechęca się i na jakiś czas traci zainteresowanie jedzeniem.
Osobną kategorią są nawyki żywieniowe, których nijak nie da się zaklasyfikować. Na forum amerykańskim znalazłam opis gekonicy, zabierającej mączniki z miski i zanoszącej je do pojemnika z wodą. Jaszczurka po prostu przenosiła je do wody i topiła, nie zjadając ich przy tym.
Jak gekony bronią się przed drapieżnikami?
Gekony lamparcie jak większość jaszczurek posiadają zdolność do autotomii, czyli odrzucenia fragmentu ogona. Jest to naturalny mechanizm służący do obrony przed drapieżnikiem. U gekonów w hodowli do autotomii dochodzi najczęściej w skutek zbyt mocnego chwytania za ogon lub walk pomiędzy osobnikami znacząco różniącymi się wielkością. Gady wytworzyły specjalny mechanizm zapobiegający nadmiernej utracie krwi oraz infekcji po odrzuceniu fragmentu ogona. Kiedy zdarzy się sytuacja, że jeden z posiadanych przez nas gekonów straci fragment ogona nie należy panikować. Wystarczy przetrzymywać danego osobnika w warunkach sterylnych i ewentualnie zdezynfekować ranę (np. jodyną) do czasu zagojenia się. Ogon u gekonów jest miejscem gromadzenia zapasów tłuszczowych, więc autotomia jest równoznaczna z utratą części tych zapasów. W związku z tym regeneracja ogona może odbywać się kosztem wolniejszego wzrostu osobnika. Zregenerowany ogon morfologicznie różni się od normalnego długością oraz brakiem wyraźnej segmentacji.